Natuurherstel in het Ilperveld: focus op veenmos en waterkwaliteit
Het Ilperveld, een natuurgebied tussen Amsterdam en Purmerend, is een uitgestrekt stil, fraai watergebied met honderden eilanden van veen. Het is een voormalig brak veenweidegebied, met talloze sloten, vaarten en rietkragen. Het Programma Natuur werkt hier aan het herstel van het veen en de waterkwaliteit. Sofie de Groot, projectleider Natuur en Landschap bij Landschap Noord-Holland, vertelt hoe ze dat aanpakken en wat de successen zijn.
“Het veenmos moet blijven groeien”
“Het veenmos moet blijven groeien, dat staat centraal in de opgave in dit gebied,” vertelt De Groot. “Daarom willen we zoveel mogelijk schoon regenwater vasthouden. Voedselrijk water is onderdeel van het boezemsysteem in het Ilperveld. In het verleden zijn er watervakken gemaakt waarin regenwater zo lang mogelijk kan worden vastgehouden. Het is nodig om deze watervakken te herstellen omdat delen van de keerschotten zijn vergaan. Hiervoor hebben we subsidie gekregen van de Rijksoverheid.”
“De waterkwaliteit staat voorop”
Naast het vasthouden van regenwater, is het team gericht op het verbeteren van de waterkwaliteit. “We zijn bezig met baggerwerkzaamheden binnen de watervakken om de waterkwaliteit te verbeteren en voedingsstoffen (nutriënten) uit de sloot te halen. Er is altijd een risico dat de oevers weer inzakken. In het verleden is er te diep gebaggerd met verzakking tot gevolg. Daarom hebben we nu nauwkeurig gekeken naar wat nodig is; waterkwaliteit staat hierin voorop. In de zomer vervangen we de dammen en de keerschotten. Binnen het Ilperveld zijn watervakken gemaakt, waarin we zoveel mogelijk water vasthouden.”
Natuurherstel bij droogte en wateroverlast
Waterbeheer is belangrijk in tijden van droogte en wateroverlast, vertelt De Groot: “Door klimaatverandering krijgen we drogere zomers en wordt het steeds moeilijker om het veen nat te houden met schoon water. De winter wordt juist een nattere periode. Hier wordt het moeilijker het water weg te krijgen.”
Zichtbaar succes door natuurherstel
“Veenmos staat onder druk door klimaatverandering. Maar door het uitkrabben van de sloten is een rijkdom aan vegetatie ontstaan, dat is een succes”, aldus De Groot. “Eén van de instandhoudingsdoelen in het gebied is veenmosrietland. Dat ontstaat van nature door het dichtgroeien van dit soort sloten. Een belangrijke voorwaarde voor het ontstaan van veenmosrietland, is dat de vegetatie gemaaid wordt. Dat zorgt voor licht op de bodem, waardoor er meer kruiden kunnen groeien.”
Soortenrijkdom groeit in het veenmosrietland
“In de uitgekrabde sloten is een drijvende mat met planten gegroeid, met veel moerasplanten, zoals watermunt, waterzuring, echte koekoeksbloem en moerasvaren. De mat aan rietwortels is net dik genoeg om op te lopen en te maaien. Plaatselijk zien we de eerste veenmossen verschijnen op het strooisel. Dit is de start van ontwikkeling naar veenmosrietland. Verder profiteren ook diverse dieren van deze natte moerassen. Bijvoorbeeld Noordse woelmuis, roerdomp en libellen.”
Dit is een praktijkverhaal over natuurherstel in het kader van Programma Natuur. Met herstelmaatregelen in en rond natuurgebieden, uitgevoerd met partijen in de gebieden, kan de Nederlandse natuur weer aan veerkracht winnen. Sterker met natuur.