Gebiedsgerichte aanpak
Nederland bestaat uit verschillende gebieden, waarbij elk gebied haar eigen unieke kenmerken en eigenschappen heeft. Wat goed werkt in het ene gebied, kan daardoor minder goed werken in het andere gebied. Daarom werken provincies, gemeenten, waterschappen, ondernemers en terreinbeheerders samen aan een gebiedsgerichte aanpak. De partijen werken samen aan het versterken van de natuur- en waterkwaliteit en het verminderen van de uitstoot van schadelijke stoffen. Op een manier die past bij de kenmerken van het gebied.
Per gebied een aanpak op maat
Provincies werken aan oplossingen per gebied, via zogenoemde provinciale gebiedsprogramma’s. Het kabinet maakt hier €24,3 miljard voor vrij. In de gebiedsprogramma’s leggen provincies vast hoe ze de doelen voor natuur, stikstof, water en klimaat gaan halen. En welke maatregelen nodig zijn. Provincies kennen de gebieden en kunnen hierdoor gericht praktijkkennis en de regionale expertise inzetten voor een aanpak op maat. Samen met de betrokkenen in het gebied wordt gekeken wat er nodig is én wat er mogelijk is. Rijk, provincies, waterschappen, gemeenten, bedrijven, wetenschappelijke en maatschappelijke organisaties en inwoners werken daarin samen. De kenmerken van het gebied staan hierin centraal: wat kan hier heel goed en waar zitten beperkingen? De overheid neemt hierbij het voortouw. Om te zorgen dat de doelen elkaar versterken en zo slim mogelijk wordt omgegaan met de beschikbare ruimte. Naast maatregelen per gebied, neemt het Rijk ook landelijke maatregelen voor het halen van de doelen voor natuur, water en klimaat. Zoals de aanleg van nieuw bos, dit is goed voor de biodiversiteit en het slaat koolstof op in de bodem.
Ruim 1,5 miljard voor ‘koplopersmaatregelen’ in de regio
Het gaat om maatregelen voor bijvoorbeeld verduurzaming van veehouderijen of natuurherstel die snel uitgevoerd kunnen worden. De provincies hebben hier vorig jaar plannen voor ingediend. Hieronder zijn de uitkomsten integrale beoordeling maatregelpakketten per provincie te vinden.
Titel: GEBIEDSPROCESSEN
Waar je ook woont
in Nederland...
je wil leven in een omgeving waar
lucht, water en bodem gezond zijn.
Helaas is dit in veel gebieden
nu niet vanzelfsprekend.
In gebiedsprocessen werken we aan
opgaven op het gebied van water...
klimaat, stikstof en natuur.
Deze komen in een stroomversnelling door
het Nationaal Programma Landelijk Gebied.
Zo herstellen we met elkaar de balans...
om onze leefomgeving mooier,
rijker en gezonder te maken.
Het gebiedsproces is een heel passend
instrument om partijen bij elkaar te brengen.
Want daarin zitten niet alleen de provincie,
de gemeente en het hoogheemraadschap...
maar ook de landbouwsector en de natuur.
We hebben hier een natuuropgave liggen.
We hebben een wateropgave hier liggen.
Hoe kunnen we met elkaar
een gebiedsproces starten...
zodat we als alle jonge ondernemers
met elkaar een toekomst houden?
En kijk dan hoe je misschien
de taart groter kunt maken.
Hoe kun je de belangen van de agrariërs
verbinden aan de opgave in het landelijk gebied?
Je wil ook dat het goed gaat met je inwoners
en dat het een rechtvaardig proces is.
Vertrouwen is natuurlijk verschrikkelijk
belangrijk. Daar staat of valt een project mee.
In alle provincies
lopen gebiedsprocessen.
In deze film kijken we als illustratie
hoe dat eraan toe gaat...
in twee heel verschillende gebieden.
In de Krimpenerwaard in Zuid-Holland
en in het Vechtdal in Overijssel.
De rol van de provincie is
wat mij betreft cruciaal...
omdat de provincie uiteraard een gespreks-
partner is voor het Rijk, het kabinet...
en derhalve ook voor de middelen
zich inzet.
Wat ik dan merk: het zijn vraagstukken
die overstijgen een gemeente.
Dat zijn gebiedsvragen.
Dan ben ik blij dat er een provincie is
die zegt:
We hebben wettelijke doelen te behalen.
Maar we willen ook leefbaarheid
en dat de landbouw perspectief houdt.
Je zult in het gebied
je gezicht moeten laten zien.
Je zult een aantal aanspreekpunten
in het gebied moeten hebben...
en voor mij ook weer binnen het provinciehuis
de beleidsspecialisten erbij halen...
die veel kennis hebben
over een specifiek thema.
Maar je moet samen wel
die integrale aanpak maken.
In de visie van Landgoed Junne staan
ook maatschappelijke opgaven beschreven.
We kwamen tot de conclusie dat die echt
goed aansluiten op de provinciale doelen.
Dat was voor ons reden om contact te
zoeken met de provincie om te kijken...
of we samen kunnen optrekken
omdat we een gezamenlijk belang hebben.
In dat overleg wat we
op gezette tijden met elkaar hebben...
willen we kijken of we met elkaar in consensus
besluiten kunnen nemen.
Soms is dat moeilijk,
soms is het wat makkelijker.
Maar bij alle partijen is de wens en het streven
om ook met elkaar hier uit te komen.
En dat geeft vertrouwen
om open met elkaar te spreken.
Soms ook emoties te delen,
soms ook ergernis uit te spreken.
Maar ik zeg altijd: Als het kopje leeg is,
kun je hem ook weer vullen.
Als die emotie is uitgesproken,
kunnen we praten over oplossingen.
Dat sentiment is heel divers.
Gelijktijdig merk ik in toenemende mate
dat het sentiment wel aan het kantelen is.
Ondernemers willen wel en zeggen:
Geef me duidelijkheid.
Neem ons maar mee,
maar bied ook perspectief.
Hier komt het wat mij betreft
mooi bij elkaar.
Ik zie een serieuze provincie die zegt:
Dit zijn de gebiedsdoelen
die behaald moeten worden...
ondanks dat nog niet alles helder is,
dat komt ook vanwege rijksmaatregelen nog.
En waarvan boeren zeggen:
We gaan niet alleen maar wachten.
We gaan ook vast kijken
wat we kunnen doen.
Wat ons motiveert
om met die projecten mee te doen...
is dat we hier in het gebied
boer willen blijven.
En dat we zelf ook
aan het stuur willen zitten.
Hoe verloopt zo'n gebiedsproces?
Wordt het ook als rechtvaardig ervaren?
Mogen praktijkervaringen van landbouwers
ook worden ingebracht in het proces?
Of is het alleen een top-downproces?
Als je het vanuit het gebied regelt en
de mensen hebben ook kennis van het gebied...
die weten wat er met de gronden kan
en gunnen ook de natuur het goede.
Zo kun je heel wat bereiken en dat is wel
de kracht van hoe we hiermee bezig zijn.
Dan praat je over vergoeding voor
afwaardering van bestaande landbouwgrond...
omdat je die exclusiever kunt gebruiken.
Dan zul je daar een compensatie
voor moeten krijgen.
Het zit hem ook in de vergoeding bijvoorbeeld
van het onderhouden van landschapselementen.
Als we in 10% van het landelijk gebied...
een bepaalde groenblauwe dooradering
willen hebben, kost dat geld.
De aanleg, afwaardering van die grond,
maar ook het onderhoud.
Dus daar zal ook compensatie
voor moeten komen.
Gebiedsprocessen horen bij de provincies.
We doen het voor en met de bewoners.
Dat vraagt om vertrouwen,
maar ook om ruimte en middelen.
(rustige gitaarmuziek)
Dat is wel mijn drive als gebiedsregisseur,
dat ik zie dat er energie in de gebieden zit.
Ik vind het prachtig werk.
Ik ben 1 mei begonnen.
Ik kom totaal niet uit de politiek de laatste
jaren, maar ik ben heel enthousiast...
om dit tot een goed einde te brengen.
(rustige gitaarmuziek loopt af)
Interprovinciaal Overleg
van, voor en door de provincies
Staat van de natuur
Wat er moet gebeuren om de natuur de kans te geven zich te herstellen, verschilt sterk per gebied. Dat hangt onder andere af van hoe het op dit moment met de natuur in dat gebied gaat. Daarom is er voor elk stikstofgevoelig Natura 2000-gebied een natuurdoelanalyse gemaakt. Een natuurdoelanalyse laat zien hoe het gaat met een natuurgebied en of aanvullende maatregelen nodig zijn om de natuur weer gezond te maken en te houden.
Naast de staat van de natuur is de aanpak ook afhankelijk van de waterkwaliteit en waar schadelijke stoffen zoals stikstof en broeikasgassen vandaan komen. Zo is de situatie in de Randstad anders dan de situatie op de Veluwe. De gebiedsgerichte aanpak houdt rekening met deze verschillen en kijkt per gebied wat nodig is.
Aandacht voor de leefomgeving
Het gezamenlijk belang van de samenleving staat altijd voorop: met welke beslissingen is de omgeving op meerdere fronten het meest geholpen? Uitgangspunt hierbij is dat het indelen van onze leefomgeving eerlijk en sociaal gaat. Dat houdt in dat er aandacht is voor de impact van de keuzes op het leven van inwoners en omgeving. De overheid komt de mensen tegemoet die te maken krijgen met mogelijke consequenties die verbonden zijn aan de keuzes die nodig zijn. Samen wordt gekeken op welke manier ondersteuning nodig of wenselijk is. Lees hier hoe de overheid omgaat met mogelijke sociaal econmische effecten.
Advies over doorontwikkeling landelijk gebied
Overheden maken samen plannen voor de toekomst van landelijke gebieden. Provincies ontwikkelen bijvoorbeeld gebiedsprogramma’s op het gebied van landbouw, natuur, water en klimaat. Om hen hierbij te helpen, heeft het Rijk een Handreiking gebiedsprogramma’s opgesteld.
In 2024 heeft de Ecologische Autoriteit advies gegeven over deze Handreiking gebiedsprogramma’s. Zij vindt de Handreiking nuttig en bruikbaar, en adviseert ook om de doelen voor waterbeheer duidelijker te maken. Dit advies, met verbeterde doelen voor waterbeheer, is openbaar en kun je hier lezen.