De natuur vormt de basis voor ons bestaan. Ze zorgt voor gezonde bodems, schoon water en schone lucht. Investeren in de natuur is daarom niet alleen van belang voor de natuur, maar ook voor ons welzijn en onze welvaart.
Programma Natuur
De overheid investeert tot 2030 via het Programma Natuur drie miljard euro in natuurherstel. Het gaat om maatregelen in en rondom natuurgebieden. De provincies wijzen de natuurgebieden aan waar herstelmaatregelen nodig zijn. Elk natuurgebied krijgt een aanpak op maat, want geen natuurgebied is hetzelfde.
Met het Programma Natuur investeren Rijk (Ministerie van LNV), provincies, terreinbeherende organisaties (Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en LandschappenNL) en Rijkswaterstaat in het herstel en behoud van natuur. Zo wordt de bodem weer gezond, en is er ruimte voor economische ontwikkelingen. In de toekomst wordt het Programma Natuur een onderdeel van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).
Het Programma Natuur vloeit voort uit de structurele aanpak stikstof. Het werken aan natuurherstel is een cruciaal onderdeel van de oplossing van de stikstofproblematiek. Doel van het Programma Natuur is om te zorgen voor 70% gunstige staat van instandhouding van soorten en leefgebieden volgens de Vogel- en Habitatrichtlijn (VHR). De kern van de samenwerking binnen Programma Natuur is de gedeelde ambitie voor natuurherstel.
Vogel- en Habitatrichtlijn
Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Hier worden bepaalde diersoorten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit te behouden. Welke gebieden onder Natura 2000 vallen, staat in de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn (VHR). Deze richtlijn zorgt voor gebieds- en soortenbescherming van vogels in Europa. Voor vogelsoorten geldt dat deze soorten niet gedood mogen worden. De plantsoorten mogen niet opzettelijk worden geplukt.
Nederland heeft natuurgebieden aangemeld bij de Europese Unie onder de VHR voor de Europese lijst met beschermde gebieden. In Nederland zijn de internationale verplichtingen uit de Vogel- en Habitatrichtlijn vanaf 1 januari 2017 verwerkt in de Wet Natuurbescherming. Voorheen was de aanwijzing van beschermde gebieden voor soorten in Nederland verwerkt in de Natuurbeschermingswet.
- De Vogelrichtlijn (opgezet in 1979) is gericht op de instandhouding van alle natuurlijk in Europa in het wild levende vogelsoorten. De Vogelrichtlijn vereist dat alle EU-lidstaten de nodige maatregelen nemen om de populatie van alle vogelsoorten op een niveau te houden of te brengen. Daarnaast moeten de lidstaten alle nodige maatregelen nemen om voor deze vogels een voldoende gevarieerdheid van leefgebieden te creëren.
- De Habitatrichtlijn (opgezet in 1992) is gericht op het waarborgen van de biologische diversiteit in de Europese Unie.
Agenda Natuurinclusief
Bedrijven, maatschappelijke organisaties, instellingen en overheden werken binnen Agenda Natuurinclusief op 10 domeinen samen aan ambities en acties voor een natuurinclusieve samenleving in 2050. De focus ligt daarbij op het versterken van de 70% niet beschermde natuur van Nederland. Door te werken aan een natuurinclusieve samenleving wordt bijgedragen aan de Europese Biodiversiteit Strategie en de Natuurherstelwetverordening.
De Agenda 2.0 geeft inzicht in wat er al gebeurt en helpt prioriteiten te stellen voor de jaren 2024-2026. Vanuit tien publiek-private domeinen zijn er visies en strategieën ontwikkeld met inspirerende voorbeelden en actiepunten. Op die manier laten groene koplopers uit de tien domeinen zien wat er allemaal mogelijk is om in korte tijd grote ambities te realiseren.
Video: natuurherstel op het Kootwijkerzand
Natuurherstel
Mensen vinden het vaak prachtig, dat groene mos.
Maar het is eigenlijk een exoot
die hier van nature niet thuishoort.
En die natuurlijke, inheemse planten
en dieren verdringt eigenlijk.
We staan midden op de Veluwe.
Dit is het Kootwijkerzand.
Groot stuifzandgebied van 750 hectare.
Onderdeel van Natura 2000-gebied Veluwe.
Wat we hier zien, is dat dit gebied
heel erg gebaat is bij stuivend zand.
Wat juist gebeurt, is dat zand wordt
vastgelegd door allerlei mos- en grassoorten.
Je ziet dat vanuit het westen heel veel stikstof
via de wind en regen in dit gebied terechtkomt.
Dat verrijkt de bodem, waardoor bepaalde
soorten heel snel en hard gaan groeien...
en inheemse planten- en diersoorten
verdringen uit dit gebied.
Er zijn beheerplannen gemaakt.
We hebben met elkaar afgesproken
om dit soort gebieden in stand te houden.
En waar kan zelfs te verbeteren en uit te breiden.
Dus er wordt hier grootschalig geplagd.
De bovenlaag wordt verwijderd
en afgevoerd uit het gebied.
Zodat het stuifzand weer tevoorschijn
komt en in beweging kan raken.
Wat zo belangrijk is voor het Kootwijkerzand.
We staan hier op een stuk wat recent geplagd is.
Je ziet hier nog alle sporen in
het zand van de graafmachine.
Dit was dus zo’n gebied wat helemaal
begroeid was met grassen en mossen.
Dit is het beeld wat we meer
willen zien op het Kootwijkerzand.
Meer open zand zodat het stuivende
zand in beweging kan komen.
Nu lopen we een gebied in waarvan je kan zien
dat het volledig vastgelegd stuifzand is.
Je ziet de mossen en grassen.
Her en der de eerste vliegdennetjes die ontstaan.
En hier zie je dat Grijs kronkelsteeltje.
We noemen het ook wel tankmos.
Het zit nu aardig vastgevroren.
Maar je ziet dat ik hele plakkaten loshaal.
En dit is natuurlijk funest voor levend stuifzand.
Dit is volledig vastgelegd.
Dit komt niet meer in beweging, dit stuifzand.
Dit is echt een soort die onder invloed van
stikstofdepositie in dit gebied heel snel groeit.
Het is fijn dat we nu herstel kunnen uitvoeren.
Maar het woord zegt het al.
Omdat het probleem ontstaan is,
moeten we gaan herstellen.
Het is mooi dat het kan.
Maar daarmee is het probleem van het stikstof
dat hier in het gebied terechtkomt niet verdwenen.
Dus daar zal zeker in de toekomst
wat aan gedaan moeten worden.
Kootwijkerzand is het grootste stuifzandgebied van West-Europa. Op het Kootwijkerzand verdringt mos de planten en dieren die eigenlijk in dit gebied thuishoren. Boswachter Laurens werkt hier aan herstelmaatregelen voor de natuur. Om het gebied in stand te houden wordt de laag mos verwijderd en afgevoerd. Laurens geeft aan dat er meer gedaan moet worden om de natuur blijvend te versterken.
Bekijk meer herstelmaatregelen in 118 stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden.
Video: werken aan robuust hoogveengebied in Fochteloërveen
Samen met terreinbeheerders wordt ook dit jaar gewerkt aan onder andere robuust hoogveengebied dat zichzelf op lange termijn in stand kan houden. Bij het Fochteloërveen moet het veengebied beter bestand worden gemaakt tegen bijvoorbeeld verdroging, door zwakke en lekkende kades te herstellen. Dit kon onder andere dankzij de regeling Versneld Natuurherstel, waarmee terreinbeheerders (financieel) worden ondersteund om natuur in Natura2000 gebieden te herstellen en te verbeteren.
Bij het Fochteloërveen moet het veengebied beter bestand worden gemaakt tegen bijvoorbeeld verdroging, door zwakke en lekkende kades te herstellen. Dit kon onder andere dankzij de regeling Versneld Natuurherstel, waarmee terreinbeheerders (financieel) worden ondersteund om natuur in Natura2000 gebieden te herstellen en te verbeteren.
Meer informatie
Met dit Programma Natuur willen Rijk en provincies samen de natuur de komende jaren verder versterken en verbeteren. De instandhoudingsdoelen uit de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn worden namelijk nog altijd niet gehaald.
